Fotografujemy wszystko, co wpadnie nam w oko i dopóki zdjęcia umieścimy na twardym dysku, na płycie lub po prostu w albumie fotograficznym jako zdjęcia cyfrowe, wszystko jest w porządku. Pytania pojawiają się, gdy chcemy zamieścić zdjęcia na Facebooku, Instragramie czy naszej stronie internetowej.
Prawa autorskie do zdjęć
Autor zdjęcia, podobnie jak wszyscy inni twórcy, posiada autorskie prawa majątkowe, które zasadniczo dzielą się na dwa rodzaje – autorskie prawa osobiste i autorskie prawa majątkowe. Autorskie prawa osobiste to zespół praw przyznanych twórcy, w tym przypadku autorowi zdjęcia. Prawa autorskie majątkowe to zespół praw przysługujących twórcom, jednak w przeciwieństwie do praw autorskich osobistych skupiają się one na aspekcie ekonomicznym. Ochronie jako dzieła autorskie podlegają tylko takie fotografie, które są „wynikiem pracy twórczej, odznaczającej się pomysłowością i samodzielnością artystyczną”. W związku z tym fotografie czysto zarejestrowane oraz fotografie mające na celu wierne odtworzenie oryginału takie jak dzieła sztuki, biżuteria, elementy konstrukcyjne budynków, nie są chronione. Jeśli chodzi o fotografie dokumentów i rysunki, to ich tematyka i cechy fotograficzne zbliżają je do fotografii technicznych, gdyż nie pozwalają fotografowi na wybór obiektywu. W związku z tym dokumenty wykonane przez skarżącego Fotografie, mapy, plakiety, medale itp. nie mogą być identyfikowane jako dzieła chronione prawem autorskim. Dotyczy to również fotografii mapy, którą wnioskodawca wykonał do swojej książki. Chociaż mapa zawiera elementy twórcze i jest chroniona prawami autorskimi, jej fotografia nie jest.
Zdjęcie — naruszenie praw autorskich
Naruszenie praw autorskich jest bardzo powszechne podczas korzystania ze zdjęć, zwłaszcza wśród osób fizycznych. Firmy świadome konsekwencji prawnych coraz częściej wykorzystują tę kreatywność do swoich celów. Ciekawym przykładem sporów dotyczących praw autorskich jest pozew wytoczony przez Fundację Andy’ego Warhola przeciwko Lynn Goldsmith. Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych uchylił orzeczenie sądu niższej instancji, zgodnie z którym Warhol dokonał transformacyjnego dozwolonego użytku fotografii muzyka rockowego Prince’a autorstwa Lynn Goldsmith z 1981 roku. Sąd stwierdził, że użycie Warhola nie zmieniło się, ponieważ obraz był „rozpoznawalną podstawą” serii Prince Warhola. Sprawa nie została w pełni rozwiązana i oczekuje się, że wróci do sądu tej jesieni.
Domniemana licencja i przeniesienie praw autorskich?
Jest tu jednak pewne „ale”. Ponieważ w grę wchodzi licencja, czyli licencja na korzystanie z utworu, można domniemywać taką licencję. Dzieje się tak, gdy zwyczaj, wcześniejsze ustalenia między stronami lub jakiś związek prowadzą do udzielenia zezwolenia. Być może obie strony nie podpisały umowy, ale zamawiający wspomniał w trakcie wymiany e-maili, że w jakiś sposób wykorzysta zdjęcia. Uznaje się, że pozwolenie zostało udzielone, nawet jeśli nie jest nigdzie zapisane, chyba że fotograf odmówi. Czy przeniesienie praw wymaga pisemnej umowy? Jeśli mówimy o cesji praw autorskich, najdalej idącym postanowieniu praw, to tak. W tym przypadku wymagana jest forma pisemna. Ta forma jest zastrzeżona na wypadek nieważności. Zatem inna forma przeniesienia praw oznacza, że takie przeniesienie w rzeczywistości nie następuje. Jeśli chodzi o licencje, na ogół nie ma tak surowych wymagań.
Czy wizerunek osób na zdjęciu jest chroniony?
Jako podmiot praw autorskich fotograf może naruszać prawa autorskie innych osób lub dobra osobiste podmiotu. Wizerunek podmiotu, czyli przedstawienie jego postaci fizycznej w sposób umożliwiający identyfikację, jest jego indywidualnym prawem. Ogólnie rzecz biorąc, wizerunki innych osób nie powinny być rozpowszechniane bez zgody osoby przedstawionej na obrazie. W powyższych przypadkach dopuszczalne jest rozpowszechnianie wizerunku osób bez ich zgody, o ile ich wizerunek nie jest głównym elementem wizerunku. Co więcej, naruszenia dóbr osobistych osób fotografowanych niekoniecznie wiążą się wyłącznie z rozpowszechnianiem ich wizerunku bez odpowiedniej zgody. Wykorzystanie zdjęć syntetycznych będzie prowadzić do zniekształcenia wizerunku podmiotu, co może skutkować naruszeniem dóbr osobistych podmiotu, takich jak prawo do dobrego imienia i godności.
