Teatr Telewizji

Teatr Telewizji to jeden z fenomenów polskiej kultury a jednocześnie jedna z najważniejszych instytucji kultury polskiej i jak się okazało, również europejskiej. Wywarła ona ogromny wpływ na całe pokolenie, przyczyniła się do rozwoju nauk humanistycznych, zainspirowała rzesze młodych ludzi do studiowania aktorstwa i teatrologii, ale przede wszystkim wpisała się w narrację ideologii lat powojennych upowszechniania i dostępności do kultury osób, które z różnych powodów było z niej wykluczonych.

Poznaj historię polskiego teatru telewizji

Teatr telewizji istnieje do dzisiaj i to jest dobra wiadomość dla wszystkich miłośników teatru. Jednak rola i znaczenie tego polskiego fenomenu znacznie się ograniczyło. Proces ten następował powoli, ale skutecznie. Do roku 2013 Teatr Telewizji posiadał odrębność instytucjonalną w Telewizji Polskiej. Spośród innych produkcji wyróżniał się samodzielną redakcją, działającą dokładnie tak, jak dział ten funkcjonuje w każdym teatrze stacjonarnym. Teatrem Telewizji zarządzał dyrektor, instytucja dysponowała własnym budżetem, tworzyła stanowiska pracy dla kierowników literackich, dysponowała działem produkcji zatrudniającym aktorów, zamawiającym scenografię, realizującym kolejne premiery.

Początki teatru telewizji były wyjątkowo emocjonujące, zresztą jak każda emisja w tym czasie. 25 października 1952r. o godz.19.00 nieliczni jeszcze odbiorcy w polskich domach mieli możliwość obejrzenia pierwszego polskiego programu telewizyjnego. Rok po tym zdarzeniu miała miejsce premiera pierwszego spektaklu teatru telewizji, było to Okno w lesie w reżyserii Józefa Słotwińskiego. Spektakl był emitowany na żywo ze studia telewizyjnego, mieszczącego się wówczas przy ul. Ratuszowej w Warszawie. Od tego czasu Teatr Telewizji wyprodukował ponad 4000 spektakli, z których wiele zyskało sobie miano wybitnych produkcji teatralnych, bez względu na sposób upublicznienia.

Lata świetności Teatru Telewizji

Pierwsze spektakle emitowane na żywo, do dzisiaj we wspomnieniach ówczesnych twórców funkcjonują jako anegdoty opowiadające o zabawnych wydarzeniach z tym związanych. Aby uzyskać różne plany scenografię budowało się w różnych studiach, czasami odległych od siebie, co zmuszało aktorów do szybkiej przebieżki i jeszcze szybszej zmiany kostiumów.

Pod koniec lat 50.XXw. rozwój technologii telewizyjnej umożliwił nagrywanie spektaklu i późniejszą emisję. Od tego momentu scena Teatru Telewizji stała się ważnym ośrodkiem kultury wyznaczającym kulturalne trendy. Spektakle zaczęto kręcić w sposób filmowy a następnie montować co odebrało im “ludzkiego wymiaru” ale sam spektakl doprowadzało do perfekcji.

W Teatrze Telewizji reżyserowali najwybitniejsi polscy twórcy: Adam Hanuszkiewicz, wieloletni dyrektor teatru, Jerzy Antczak, Konrad Swinarski, Ernest Bryll, Erwin Axer, Janusz Warmiński, Olga Lipińska, Kazimierz Kutz, Tadeusz Kantor, Andrzej Wajda, Jerzy Gruza, Tadeusz Łomnicki, Krystian Lupa, Krzysztof Kieślowski, Lidia Zamkow, Gustaw Holoubek i wielu, wielu innych.

Teatr Telewizji kuźnią reżyserów teatralnych

W każdy poniedziałek, najpierw przed czarno-białym odbiornikiem, a potem już kolorowym, zasiadała wielomilionowa widownia. Ale profity z istnienia Teatru Telewizji nie były domeną wyłącznie odbiorców. Telewizyjna scena bardzo często stawała się miejscem budowania karier reżyserskich specjalistów od teatru lub filmu. To specyficzne połączenie dwóch technik zamieniało się w pole doświadczalne dla reżyserów i stanowiło bardzo często pierwsze podejście reżyserskie dla aktorów, którym przestało wystarczać tak bezpośrednie komunikowanie się z widzem.

Teatr telewizji istnieje do dzisiaj, chociaż trudno tu mówić o bezpośredniej kontynuacji. Na antenie głównie Kultury i Historii, rzadziej TVP1 upowszechnia się teatralną kulturę, w dużej mierze przypominając tylko lata jej największej świetności.