Styl klasycystyczny powstał w połowie XVIII wieku jako estetyka przeciwstawna do pełnego przepychu baroku oraz finezyjnego w formach rokoko. Narodziny klasycyzmu zbiegły się w czasie z odkryciami artefaktów po kulturze antycznej Grecji, które to znaleziska zapoczątkowały okres fascynacji starożytną Grecją i starożytnym Rzymem – ich sztuką, kulturą i filozofią. Klasycyzm czerpał inspirację ze sztuki antycznej i adaptował ją do swoich potrzeb. Styl klasycystyczny dążył do uzyskania w dziełach jak najbardziej czystych i szlachetnych form. Charakteryzował się zamiłowaniem do symetrii, idealnej równowagi elementów i oszczędnych dekoracji. Zrezygnowano z przerostu ozdób, dynamiki form i przytłaczającej strojności na korzyść form prostszych, skromniejszych i bardziej czytelnych. We wnętrzach wyciszono kolorystykę ścian i zastosowano kolory pastelowe.
Jakie są cechy architektury klasycystycznej?
Architektura klasycystyczna jest stosunkowo prosta do odróżnienia od budowli utrzymanych w innych stylach. Charakterystycznym rozwiązaniem są budynki na planie koła lub prostokąta. Kościoły – niekiedy także inne budynki – przykrywane są kopułą Budowle klasycystyczne najczęściej zdobione są kolumnadą, kolumnowymi portykami z tympanonem z płaskorzeźbą. Stosowane są antyczne porządki architektoniczne. Budynki w stylu klasycystycznym posiadają duże okna rozjaśniające tchnące spokojem wnętrza. Architektura klasycystyczna stroni od chaotycznych linii wewnątrz i na zewnątrz budowli. Przeważają linie proste oraz kierunki pionu i poziomu. Bryła budowli oraz jej wnętrze są harmonijne i precyzyjnie skomponowane. Warto zwrócić uwagę na dosyć oszczędne dekoracje. Na próżno w nich szukać barokowej strojności i obfitości. Podobnie, jak w architekturze antycznej zdobienia ograniczają się do wybranych elementów zdobniczych: klasycznych girland, rozet, liści palmowych lub akantu. Sięgano po ozdoby w kształcie tarcz, sztandarów i hełmów, nawiązujące do sztuk z okresu cesarstwa rzymskiego. Rzeźbiono również skrzydlate postacie lwów z ludzkimi głowami i wizerunki orłów.
Architektura klasycystyczna odzwierciedla wartości, którymi kierowała się filozofia klasycyzmu i której wpływy można zauważyć w różnych dziedzinach sztuki. Absolutnie wartością najwyższą były piękno, prawda, ład i harmonia, a także nadrzędna rola rozumu. Architektura klasycystyczna dąży do doskonałości poprzez zachowanie proporcji i symetrii.
Przykłady architektury klasycystycznej.
Styl klasycystyczny stosowany był przede wszystkim w budowlach o charakterze publicznym. Budynki stają się monumentalne i reprezentacyjne. Co ciekawe, dotyczy to nie tylko obiektów sakralnych, ale również budowli świeckich: pałaców, muzeów, teatrów, urzędów, szkół i uniwersytetów. Klasycyzm świetnie sprawdza się jako styl architektoniczny używany w projektowaniu zespołów urbanistycznych i krajobrazowych.
Budowle klasycystyczne znajdują się zarówno w architekturze polskiej, jak i zagranicznej.
- Warszawa (Polska): Pałac Belwederski, Pałac na Wyspie, Teatr Wielki Opera Narodowa, Pałac Staszica, Zamek Królewski, Kościół Ewangelicko-Augsburski Świętej Trójcy, Pałac Prezydencki, Kościół pw. św. Aleksandra, Pałac Kazimierzowski
- Londyn (Anglia): Queen’s House
- Paryż (Francja): Panteon, Kościół św. Genowefy, skrzydło Luwru
- Berlin (Niemcy): Brama Brandenburska, Altes Museum (Stare Muzeum), Alte Nationalgalerie (Stara Galeria Narodowa)
- Mediolan, Rzym (Włochy): Teatro Alla Scala, Kościół Santa Maria del Priorato, Plac Del Popolo
- Madryt (Hiszpania): Muzeum Prado
