Jacek Malczewski żył na przełomie XIX i XX wieku, kiedy Polska była pod zaborami. Sytuacja polityczna kraju, ale również czas rozkwitu Młodej Polski sprawiły, że malarz tworzył bardzo symboliczne i niezwykle ekspresyjne dzieła. Można oglądać je dziś m.in. w Muzeum Narodowym w Warszawie oraz w Krakowie.
Symbolizm u Malczewskiego
Malczewski był niezwykłym malarzem, który w każdym ze swoich obrazów próbował uchwycić nie tylko historię, ale również wprowadzał wiele ważnych symboli. Można więc powiedzieć, że był symbolistą, ale również operował motywami, znanymi praktycznie każdemu humaniście. W swoich dziełach stawiał na symbolikę koloru – czerwień jako odnowienie do krwi, cierpienia, ale i władzy, seksualności – czerwone kobiece usta. Obrazy tego wybitnego malarza Młodej Polski były przepełnione również grozą oraz mrokiem. Często pojawiał się na nich symbol kajdan, jako odniesienie do zniewolenia ojczyzny. Nie brak również symboliki związanej z ludowością, którą tak cenił – łany zbóż, kłosy, wieńce – te elementy związane z wsią i ludycznością nie miały jednak prostego odniesienia do życia chłopskiego. Miały swoje konotacje ze światem mitów i legend, gdzie natura była przyjazna człowiekowi, ale również złowieszcza. Wzorował się na dawnych twórcach, przywołując w obrazach postacie satyrów i boginek – były mitycznymi stworzeniami – łącznikiem pomiędzy światem realnym a baśniowym. Nie sposób również pominąć symboliki związanej ze śmiercią, która była odniesieniem choćby do sytuacji politycznej kraju w okresie Młodej Polski.
Kobiety u Malczewskiego
Z niezwykłą estymą Malczewski przedstawiał postaci kobiece – z jednej strony były one często symbolami Polski, walczącej z zaborcami, pełnej cierpienia, ale i wiary, że uda jej się wydostać z okowów. Z drugiej strony w dziełach Malczewskiego nie brak kobiet frywolnych, rozbawionych oraz zachęcających do siebie tajemniczym uśmiechem. Są bardzo enigmatyczne, widz nie może zrozumieć ich myśli, nie wie jak się do nich odnieść. Mogą być miłymi postaciami, ale jednocześnie niebezpiecznymi. Ta kobieca siła w obrazach Malczewskiego mocno oddziałuje na widza. Jesteśmy jednocześnie oczarowani półnagimi kobiecymi postaciami, o silnych ramionach i wysokich czołach. Jednocześnie nieco się ich lękamy, nie wiedząc czy dana postać faktycznie jest przychylna.
Malczewski wciąż żywy
Malczewski jest do tej pory uważany za jednego z najważniejszych polskich malarzy. W przeciwieństwie do Kossaka lub innych artystów, którzy stawiali na dość prosty przekaz, Malczewski posługiwał się symbolem, tworzył obrazy-enigmy, które należy rozszyfrować. W sposób intelektualny i bardzo dla siebie charakterystyczny nawiązywał do ludyczności, ale również mitologii oraz historii. Dzięki temu jego obrazy są po dziś dzień odczytywane i interpretowane przez historyków sztuki, którzy zachwycają się również ich formą i doborem kolorów. Jako jeden z głównych przedstawicieli symbolizmu nadawał swoim dziełom podwójne znaczenie – stają się one zagadką, ale również intelektualną grą, którą z nami prowadzi. Mimo, że artysta nie może już do nas przemówić osobiście, to jego dziedzictwo wciąż napełnia nas emocjami i rozpala zmysły, o czym można przekonać się odwiedzając wystawę malarstwa polskiego w Muzeum Narodowym w Warszawie.
Dzieła, jakie tworzył Malczewski malarstwo jakie po sobie pozostawił na pewno będzie jeszcze długo tematem wielu rozpraw historyków sztuki. Również laicy odnajdą w jego obrazach wspaniałe historyczne odniesienia oraz wiele emocji, które poruszą nawet mniej obeznanego ze sztuką widza.
